Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc
Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết về phát triển bền vững ĐBSCL
Ngày 27-9, tại phiên họp toàn thể “Hội nghị Diên Hồng”, các Bộ: NN&PTNT, Tài nguyên và Môi trường, Kế hoạch và Đầu tư đã “chốt” nhiều vấn đề quan trọng, cấp bách trình Chính phủ để có quyết sách mới cho ĐBSCL.
Sau 30 năm đổi mới, ĐBSCL đạt nhiều thành tích lớn lao, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của đất nước, nhất là cho an ninh lương thực, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam.
Tuy nhiên, BĐKH đang phải đối mặt với 4 thách thức lớn. Đó là: BĐKH, nước biển dâng; Khai thác tài nguyên nước trên thượng nguồn, trong đó có việc chuyển nước sang các lưu vực sông khác cũng là nguy cơ lớn cho ĐBSCL; Các hoạt động kinh tế cường độ cao của con người gây ra nhiều tổn thương và hệ lụy cho ĐBSCL, mỗi năm ĐBSCL mất hơn 300 ha đất; ĐBSCL còn là vùng trũng về giáo dục, đào tạo và khoa học công nghệ.
Các thách thức trên không còn là dự báo mà đã hiện hữu. Do đó, phải giữ được đất, nước và người mới phát triển và chống chọi với thiên tai. Lấy con người là trung tâm phát triển. Tinh thần là phát triển bền vững ĐBSCL, vì vậy chúng ta cần có tầm nhìn mới cho phát triển vùng. ĐBSCL không chỉ là vựa lúa lớn nhất của Việt Nam mà phải là nền kinh tế nông nghiệp thông minh, bền vững, có giá trị gia tăng cao ở khu vực và rộng hơn là châu Á trong tương lai.
Ba quan điểm phát triển ĐBSCL: Trong đó nhấn mạnh việc kiến tạo, phát triển bền vững, thịnh vượng trên cơ sở chủ động thích ứng, chuyển hóa được những thách thức, biến thách thức thành cơ hội, bảo đảm được cuộc sống ổn định và khá giả của người dân, bảo tồn được những giá trị truyền thống, văn hóa của ĐBSCL. Thay đổi tư duy phát triển, chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp thuần túy (chủ yếu sản xuất lúa) sang tư duy kinh tế nông nghiệp, từ số lượng chuyển sang chất lượng gắn chuỗi giá trị, từ nông nghiệp hóa học chuyển sang nông nghiệp hữu cơ và công nghệ cao, chú trọng công nghiệp chế biến và công nghiệp hỗ trợ trong phát triển nông nghiệp. Tôn trọng tự nhiên, phát triển thuận tự nhiên, chống can thiệp thô bạo vào tự nhiên và phát triển bền vững theo phương châm chủ động sống chung với lũ, mặn, với cả khô hạn, thiếu nước…
Về đầu tư các công trình ứng phó BĐKH. Từ nay đến 2020 giải ngân 1 tỉ USD để làm một số công trình quan trọng như: hệ thống cống sông Cái lớn – Cái bé để ngăn mặn, cống Trà Sư, Tha La, xử lý một số đoạn sạt lở nghiêm trọng… Các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, NN&PTNT phải tiếp thu các ý kiến góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học, ý kiến của các địa phương, tổ chức quốc tế khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL để Chính phủ bàn trong kỳ họp thường kỳ tháng 9-2017 để Chính phủ ban hành ngay.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường
10 năm tới phải có bộ giống hiện đại cho 3 ngành hàng chủ lực
Việc tái cơ cấu lại nền nông nghiệp thời kỳ BĐKH phải dựa trên nguyên lý phát huy tối đa tính thích ứng tự nhiên các sản phẩm nông nghiệp nhiệt đới. Bộ NN&PTNT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ NN&PTNT, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các tỉnh kết hợp với các thành phần kinh tế có chương trình cụ thể trong 5 năm (2018 – 2023) giải quyết cơ cấu giống tốt cho ba nhóm sản phẩm chính: thủy sản, cây ăn quả, lúa gạo bằng các giống chủ lực, đáp ứng cho sản xuất đủ sức cạnh tranh. Trong 10 năm tới phải có bộ giống hiện đại đáp ứng cho 3 ngành hàng chủ lực này.
Kiến nghị Chính phủ sửa nhanh Nghị định 210 để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, tạo “hạt nhân” cho nền tảng phát triển; tập trung xây dựng các hợp tác xã kiểu mới cùng các trang trại lớn liên kết với doanh nghiệp hình thành sản xuất chuỗi ở các quy mô, cấp độ khác nhau. Có văn bản quy định giữ nguyên 227 nghìn héc-ta rừng của các tỉnh trong vùng, đặc biệt là 63 nghìn héc-ta rừng ngập mặn, không được chuyển đổi dưới bất kỳ hình thức nào trừ nhiệm vụ an ninh, quốc phòng,… nhằm tăng nhanh thảm rừng xanh, áo giáp chống đỡ tác động từ biển.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà
Lấy tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi để quy hoạch
ĐBSCL là “một châu thổ trẻ, rất mẫn cảm với mọi tác động lên nó”, dễ bị tổn thương trước tác động của BĐKH. Vì vậy, những xu thế biến đổi về tự nhiên, xã hội trong tương lai sẽ tác động, tạo ra những thách thức to lớn, nhưng đồng thời cũng tạo ra các cơ hội cho ĐBSCL phát triển.
ĐBSCL đang chịu 3 nhóm thách thức lớn. Thứ nhất là nhóm thách thức phát sinh từ nội tại quy hoạch, đầu tư phát triển chưa đồng bộ, thiếu liên kết. Thứ 2 là nhóm thách thức mang tính khu vực trước nhu cầu khai thác, sử dụng nước ở thượng nguồn gia tăng mạnh, làm giảm dòng chảy mùa kiệt, giảm lượng phù sa. Lũ nhỏ cùng với triều cường nước biển dâng làm xâm nhập mặn sâu hơn vào nội đồng. Thứ 3, nhóm thách thức mang tính toàn cầu do BĐKH và nước biển dâng, hạn hán gia tăng trong khi khả năng chống chịu của đồng bằng còn thấp.
Với quan điểm chỉ đạo là cần thay đổi nhận thức vùng ĐBSCL như một thể thống nhất; quá trình chuyển đổi mô hình phát triển phải được xem xét trong tổng thể chung của Đồng bằng, trong mối liên kết chặt chẽ với thành phố Hồ Chí Minh và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, trong Tiểu vùng sông Mekong. Hai là, phải lấy tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi, trung tâm, làm cơ sở xuyên suốt cho việc hoạch định chiến lược, chính sách, quy hoạch phát triển vùng. Tài nguyên nước phải được quản lý tổng hợp trên toàn lưu vực và theo lưu vực. Ba là, chuyển đổi mô hình phải dựa trên hệ sinh thái, phù hợp với quy luật tự nhiên; kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, hiện đại với tri thức, kinh nghiệm truyền thống bản địa. Bốn là, quá trình chuyển đổi cần có tầm nhìn dài hạn, ưu tiên cho thích ứng với BĐKH, tận dụng các cơ hội để phát triển kinh tế xanh. Năm là, chuyển đổi mô hình phải đảm bảo tính ổn định, sinh kế của người dân, người dân và doanh nghiệp đóng trung tâm, Nhà nước đóng vai trò định hướng, dẫn dắt.
Nhiệm vụ và giải pháp chiến lược cần thực hiện để thúc đẩy phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng BĐKH là cần rà soát và hoàn thiện đồng bộ, chính sách, chiến lược, quy hoạch. Tăng cường năng lực quan trắc, giám sát, cảnh báo, dự báo và hoàn thiện, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu tích hợp về ĐBSCL.
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng
Ưu tiên bố trí ngân sách cho các dự án quy hoạch tích hợp
ĐBSCL hiện có trên 2.500 quy hoạch được lập. Vấn đề này đang gây khó khăn cho việc phát triển kinh tế- xã hội, lãng phí cơ hội, lãng phí nguồn lực của đất nước. Do vậy, cần phải xây dựng quy hoạch tổng thể, tích hợp để phát triển vùng; có cơ chế điều phối vùng, thống nhất, phù hợp để huy động các nguồn lực phát triển.
BĐKH không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để tổ chức, sắp xếp lại vùng. Trong đó phải coi nước là nguồn tài nguyên quan trọng nhất. Kinh tế biển là động lực phát triển. Nông nghiệp là nền kinh tế chủ đạo nhưng phải thay đổi tư duy phát triển. Phát triển hài hòa giữa ba trụ cột kinh tế – xã hội – môi trường. Cần coi nước mặn, nước lợ là nguồn tài nguyên; cân nhắc diện tích trồng lúa; hạn chế khai thác nước ngầm một cách tùy tiện…
Phát triển bền vững, thích ứng BĐKH ở BĐSCL cần có sự quyết tâm chính trị và tham gia tích cực, có trách nhiệm của tất cả các Bộ, ngành Trung ương và địa phương trong vùng để xây dựng, quản lý và tổ chức thực hiện quy hoạch tổng thể nhằm giải quyết một cách toàn diện trước các vấn đề thách thức hiện nay. Từ đó, định hướng cho sự phát triển dài hạn của vùng ĐBSCL.
Trong giai đoạn 2016 – 2020, Chính phủ cần xác định các Dự án ưu tiên trên cơ sở quy hoạch tích hợp và kiến nghị của MDP (Kế hoạch Châu thổ sông Cửu Long) để ưu tiên bố trí vốn thực hiện trong giai đoạn 2018- 2020 và 2021-2025; rà soát lại các nguồn vốn trung hạn (bao gồm cả trái phiếu chính phủ, ODA) chưa đủ điều kiện phân bổ hoặc không có khả năng giải ngân để ưu tiên đầu tư cho một số dự án quan trọng, cấp bách thuộc danh mục các dự án “Không hối tiếc” theo MDP.
Xây dựng cơ chế thu hút đầu tư tư nhân, trong đó ngân sách nhà nước đóng vai trò chất xúc tác hỗ trợ chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, hỗ trợ các dự án thí điểm; nâng cao năng lực cạnh tranh, cải cách môi trường đầu tư của vùng ĐBSCL nhằm thu hút đầu tư trong và ngoài nước…
Giai đoạn 2021 – 2025, Chính phủ nên ưu tiên bố trí ngân sách cho các dự án ưu tiên theo quy hoạch tích hợp, “Không hối tiếc”, các dự án sử dụng giải pháp mềm, phi công trình; xây dựng chương trình, mục tiêu phát triển hạ tầng ĐBSCL trên cơ sở quy hoạch tích hợp và kịch bản “Không hối tiếc”; nghiên cứu xây dựng cơ chế đặc thù sử dụng ODA cho các dự án BĐKH ở ĐBSCL.
VĂN CÔNG- VĂN THỨC (ghi)
Nguồn: baocantho.com.vn