Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đóng góp khoảng 18,7% GDP cả nước. Hằng năm, nhu cầu vận chuyển hàng hóa của vùng khoảng 17-18 triệu tấn, nhưng 70% hàng hóa xuất khẩu này phải chuyển qua hệ thống cảng TP Hồ Chí Minh và cảng Cái Mép. Do vậy, giảm chi phí logistics, tăng hiệu quả cạnh tranh cho hàng nông, thủy sản ĐBSCL là yêu cầu bức thiết hiện nay của vùng.
Chi phí logistics cao
Sáng 23-4, UBND TP Cần Thơ phối hợp cùng Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) tổ chức hội thảo “Tăng cường tính kết nối nhằm cải thiện chuỗi giá trị hàng nông sản và thủy sản của đồng bằng sông Cửu Long”. Hội thảo có khoảng 200 đại biểu là lãnh đạo địa phương, các chuyên gia và doanh nghiệp (DN) ngành logistics Việt Nam và đại diện Cảng Pyeongtaek- Hàn Quốc. Các đại biểu tập trung bàn các giải pháp để đầu tư, kết nối các địa phương, DN để phát triển hệ thống logistics và giảm chi phí logistics nhằm tăng cạnh tranh hàng hóa nông thủy sản cho ĐBSCL.
Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trương Quang Hoài Nam phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: MINH HUYỀN
Ông Trương Quang Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho rằng: hệ thống logistics của ĐBSCL đang có nhiều vấn đề cần gỡ vướng. Cảng Cái Cui dù được kỳ vọng là đưa hàng hóa xuất khẩu cho vùng nhưng tàu tải trọng lớn không vào cảng được do vướng luồng vào. Thành phố đã quy hoạch 242,2ha tại Cảng Cái Cui để làm trung tâm logistics hạng 2, kết nối xuất khẩu cho vùng và kết nối các địa phương cả nước, khu vực. Nhưng phát triển logistics không thể một mình Cần Thơ là có thể thực hiện được, nếu chúng ta đầu tư logistics mà không có lô hàng đến cũng không có hiệu quả. Do vậy phát triển logistics cần sự kết nối giữa các địa phương, DN.
Giai đoạn 2014-2018, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của vùng ĐBSCL là 10,57%; trong đó xuất khẩu tăng bình quân là 9,43%/năm và nhập khẩu tăng 13,1%/năm. Sản lượng xuất khẩu hàng hóa bình quân của vùng hàng năm khoảng 17-18 triệu tấn, nhưng đến 70% phải chuyển bằng đường bộ lên các cảng ở TP Hồ Chí Minh và Cảng Cái Mép. Điều này làm đội chi phí vận chuyển tăng từ 10%-40%/chuyến hàng, nguyên nhân tăng cao do hàng vận chuyển một chiều, hệ thống cảng tại ĐBSCL không đáp ứng yêu cầu cho tàu tải trọng lớn ra vào.
Ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam, cho biết: Chi phí Logistics cho xuất khẩu thủy sản và trái cây chiếm tỷ lệ vào khoảng 20-25%, như vậy là khá cao so với các nước trong khu vực. Ảnh: MINH HUYỀN
Năm 2018, tổng giá trị xuất nhập thủy sản của Việt Nam đạt 8,79 tỉ USD, xuất khẩu trái cây đạt 3,81 tỉ USD, trong đó ĐBSCL chiếm tỷ trọng lớn. Theo ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch VLA, các số liệu thống kê trong ít nhất 5 năm trở lại đây, chi phí Logistics cho xuất khẩu thủy sản và trái cây chiếm tỷ lệ vào khoảng 20-25%, như vậy là khá cao so với các nước trong khu vực (vào khoảng 10-15%). Kết nối hạ tầng Logistics tại khu vực ĐBSCL còn nhiều bất cập, ngay cả các cơ quan chức năng Trung ương và địa phương còn chưa rõ nên đẩy mạnh theo hướng nào là hiệu quả.
Ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch VLA, khẳng định: “Yêu cầu về hoàn thiện chuỗi cung ứng xuất khẩu hàng có bảo quản nhiệt độ và hàng trái cây cũng như chuỗi cung ứng logistics cho mặt hàng này là một thách thức không hề nhỏ cho các nhà sản xuất, xuất khẩu, thương mại và các nhà cung cấp dịch vụ logistics, nhất là trong bối cảnh hiện nay tại khu vực Tây Nam Bộ”. Do vậy, Hiệp Hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam luôn hướng về một mục tiêu là làm sao có thể cải thiện một cách rõ rệt được dịch vụ logistics tại khu vực này, tăng cường tính kết nối và trên cơ sở đó góp phần giảm chi phí dịch vụ logistics.
Thách thức trong phát triển
Các cảng biển tại ĐBSCL còn thiếu, nhất là các cảng nước sâu đủ năng lực phục vụ vận chuyển container xuất khẩu. Ngoài ra, ĐBSCL còn gặp khó khăn do hạ tầng chưa tốt, thiếu đồng bộ: hệ thống cầu- đường- cảng thiếu tính kết nối giữa các phương thức vận chuyển, chưa kết nối được với các cảng của TP Hồ Chí Minh và cảng Cái Mép. Trong khi đó chi phí vận chuyển đường bộ khá cao và có xu hướng gia tăng trong những năm qua; chi phí bốc xếp tại cảng, chi phí phát sinh do tắc nghẽn giao thông đường bộ, chi phí không chính thức… đều tăng cao.
Gần 200 đại biểu đến từ các cơ quan quản lý Nhà nước liên quan của trung ương và địa phương, các hiệp hội ngành nghề, doanh nghiệp nông sản và thủy sản, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong lĩnh vực vận tải, logistics… tham dự hội thảo. Ảnh: MINH HUYỀN
PGS.TS Hồ Thị Thu Hòa, Viện trưởng Viện nghiên cứu và Phát triển Logistics Việt Nam (VLI), cho biết: Có nhiều vướng mắc trong “logistics nông sản” khu vực ĐBSCL. Đó là thiếu tính kết nối giữa ĐBSCL và thị trường xuất khẩu thông qua hệ thống các kênh và cảng biển, thiếu kết nối với Đông Nam bộ, khả năng kết nối giao thông nội vùng cũng bị hạn chế. Vấn đề thứ hai là thiếu cơ sở vật chất: thiếu các trung tâm logistics trọng điểm và các hệ thống trung tâm vệ tinh; thiếu bãi container rỗng, hệ thống kho lạnh cho sản phẩm nông nghiệp và thủy sản ở các cảng, mà chủ yếu là kho của nhà sản xuất… Hạ tầng giao thông kém phát triển, không đồng bộ giữa các địa phương, nhất là hạ tầng giao thông nông thôn, xe tải trọng lớn khó vào lấy hàng.
Ngoài ra còn khó khăn từ hoạt động logistics, như: thiếu dịch vụ giá trị gia tăng, dịch vụ logistics chủ yếu được thực hiện bởi các công ty logistics đến từ TP Hồ Chí Minh. Cước phí vận chuyển cao và không ổn định; không đủ xe lạnh và kho lạnh cho mùa cao điểm sản xuất; DN xuất khẩu nông sản có nhu cầu chiếu xạ, hấp nhiệt sản phẩm phải đưa hàng lên TP Hồ Chí Minh, làm tăng chi phí của DN. Những thách thức này nếu không sớm tháo gỡ, nông thủy sản của ĐBSCL sẽ khó vươn xa, nhất là trong điều kiện cạnh tranh toàn cầu đang gay gắt như hiện nay.
Khu vực trưng bày giới thiệu dịch vụ của các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực logistics bên lề hội thảo. Ảnh: MINH HUYỀN
Gỡ khó cho đồng bằng
Tại hội thảo, đại diện 2 ngành hàng chủ lực của ĐBSCL là thủy sản và trái cây cũng có cuộc tọa đàm mini để tìm giải pháp gỡ cho vùng. Đại diện ngành hàng trái cây cho rằng, chi phí logistics đang chiếm rất cao trong chi phí giá thành của DN, muốn kiểm định chất lượng trái cây, DN phải đưa lên TP Hồ Chí Minh, rất tốn kém. Nếu muốn xuất khẩu trái cây tươi, DN thường chọn vận chuyển đường bộ nhưng hạ tầng đường bộ cũng gây khó khăn.
Các diễn giả trình bày về những giải pháp tăng hiệu quả vận tải và logistics tại phiên thảo luận. Ảnh: MINH HUYỀN
Ông Chu Văn An, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thủy sản Minh Phú Hậu Giang, cho biết: Tập đoàn một năm sản xuất 65-70 ngàn tấn thành phẩm tại 2 nhà máy Cà Mau và Hậu Giang. Kim ngạch xuất khẩu đạt 750-800 triệu USD. Để phát triển chuỗi sản xuất chế biến tôm xuất khẩu cần rất nhiều thứ, chúng tôi mua tôm của nông dân thông qua đại lý, khâu logistics do các đại lý đang thực hiện, vận chuyển tôm từ đầm tôm về nhà máy nhưng hạ tầng giao thông khu vực nuôi tôm chậm phát triển.
Theo ông An, các năm trước, tập đoàn phải thuê xe lạnh chở tôm lên TP Hồ Chí Minh để đóng container, chi phí logistics chiếm rất lớn trong giá thành sản phẩm. Ngành tôm đang cạnh tranh với Ấn Độ và Indonesia, giá tôm của Việt Nam cao hơn họ 1-2 USD/kg. DN không thể làm logistics được do chi phí đầu tư lớn. Ngành thủy sản chúng tôi đi đường sông là thua, mất 30 tiếng mới lên tới TP HCM, chi phí cao hơn đường bộ, buộc phải đóng container đi đường bộ, từ Cà Mau đi mất 11 triệu/cont, từ Hậu Giang mất 7 triệu/cont, chi phí một năm mất hơn 60 tỉ đồng. Giá thành rất quan trọng đối với DN trong cạnh tranh. Hiện Tập đoàn Minh Phú chiếm 3% thị phần thế giới, mục tiêu đến 2025 chiếm 25% thị phần thế giới. Do vậy, chúng tôi rất mong logistics của vùng được đầu tư hoàn chỉnh để giảm bớt chi phí cho DN.
Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trương Quang Hoài Nam trình bày về những cơ chế hỗ trợ đối với các doanh nghiệp có nhu cầu đầu tư vào lĩnh vực logistics tại TP Cần Thơ. Ảnh: MINH HUYỀN
Ông Nguyễn Thanh Bình, Trưởng ban Logistics VLA, cho biết: ĐBSCL nếu có trung tâm logistics đủ lớn sẽ giảm chi phí một cách bài bản cho vùng. Đồng thời phải tăng cường kết nối, chia sẻ thông tin giữa các địa phương trong vùng ĐBSCL. Các công ty logistics cũng cần có nguồn hàng ổn định để thiết kế bài toán phát triển. ĐBSCL có rất nhiều tiềm năng nhưng vẫn chưa cất cánh. Muốn có nguồn hàng, có logistics chuẩn và đủ lớn để đáp ứng yêu cầu phát triển thì cần những người tiên phong trong lĩnh vực này, nhất là các nhà quản lý địa phương cần tiên phong quy hoạch, đầu tư hạ tầng logistics. Nếu chúng ta cứ giữ quan điểm “con gà và quả trứng” dựa vào tiềm năng thì rất khó phát triển.
Trung tâm logistics hạng 2 đặt tại TP Cần Thơ là giải pháp để giảm chi phí cho DN xuất khẩu hàng nông thủy sản, nhưng đang vướng luồng ra biển. Hiện nay, luồng Định An vào hệ thống cảng trên sông Hậu chủ yếu là đường một chiều nên không phát huy được cụm cảng. Các chuyên gia cũng cho rằng, ngoài luồng vào cảng thì DN xuất khẩu và DN logistics cần kết nối với nhau. Và vai trò của Chính phủ trong đầu tư luồng vào cảng để Cần Thơ thực sự là trung tâm logistics của ĐBSCL.
Trung tâm Xúc tiến Đầu tư – Thương mại và Hội chợ triển lãm Cần Thơ, Tổng công ty Cảng biển Pyeongtaek – Hàn Quốc và Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam ký kết Thỏa thuận hợp tác ba bên nhằm thúc đẩy mối quan hệ giao thương và phát triển ngành logistics. Ảnh: MINH HUYỀN
GIA BẢO – MINH HUYỀN
Nguồn: https://baocantho.com.vn